Het was een doodgewone middag toen het me overkwam, tijdens een taxatie van een woning voelde ik plotseling dat ik niet meer kon ademen, mijn hart bonkte in mijn borstkas, zweet brak uit, en een overweldigende angst nam bezit van me. Ik wist niet wat er gebeurde maar ik wist één ding zeker, ik moest daar weg.

Later noemde de huisarts het een paniekaanval, “Waarschijnlijk stress,” zei hij maar diep van binnen wist ik dat er meer aan de hand was. Die paniekaanval was slechts het topje van een ijsberg waarvan de contouren pas jaren later duidelijk werden.

De Man Die Alles Voor Elkaar Had (Dacht Ik)

Van buitenaf gezien had ik geen enkele reden tot klagen, begin veertig, succesvol ondernemer met een eigen makelaarskantoor, een koophuis, een lieve partner en twee gezonde kinderen. Op verjaardagen was ik de man met de (flauwe) grappen, de geslaagde carrière en het perfecte plaatje.

Maar achter die façade schuilde een andere werkelijkheid:

• Chronische vermoeidheid die geen vakantie kon verhelpen
• Een constante innerlijke criticus die me vertelde dat ik nooit genoeg deed
• Moeite met emotionele intimiteit zelfs met mijn partner
• De dwang van constant te moeten presteren
• Een vreemde leegte alsof ik door het leven liep met een glas dat altijd halfleeg bleef
• Een groeiende afhankelijkheid van tv en eten om ’s avonds “tot rust te komen”

Wat ik toen nog niet begreep was dat deze symptomen geen tekenen van zwakte of falen waren, ze waren signalen van iets dat veel dieper lag, iets dat zijn wortels had in mijn kinderjaren.

Het Onzichtbare Trauma dat veel Mannen Tekent

De term “vroegkinderlijk trauma” klinkt zwaarder dan veel mannen denken dat op hen van toepassing is. We verbinden trauma vaak met zichtbaar geweld of dramatische gebeurtenissen maar wat ik heb geleerd, zowel door mijn eigen proces als in mijn werk met andere mannen, is dat trauma veel subtieler kan zijn en het zelfs kan ontstaan door het ontbreken van iets.

Voor mij begon het te dagen tijdens mijn opleiding tot familie en systeem opsteller, ik kreeg een vraag naar hoe mijn vroegste herinneringen waren en wat naar boven kwam was niet één dramatische gebeurtenis maar een patroon van vele gebeurtenissen:

• Een vader die emotioneel afwezig was en die nooit liet zien hoe je met gevoelens omgaat, wat achteraf logisch bleek want hij was zelf zwaar getraumatiseerd.
• Een moeder die overweldigd was door haar eigen zorgen en verdriet waardoor ik leerde dat mijn emoties een last waren en al op jonge leeftijd voor mijzelf moest zorgen
• Subtiele boodschappen dat jongens “sterk” moeten zijn, wat in de praktijk betekende: verberg je kwetsbaarheid
• En ga zo maar door…

We praten weinig over hoe mannen gevormd worden door deze ervaringen maar de impact is enorm.

“Het probleem is niet dat we als mannen geen emoties hebben, het probleem is dat we hebben geleerd ze te verbergen, zelfs voor onszelf”

In mijn gezin van herkomst was er voor mij geen ruimte voor verdriet, angst of zelfs boosheid, als jonge jongen leerde ik al snel dat dergelijke gevoelens werden ontmoedigd. Als gevolg hiervan leerde ik mezelf te splitsen, de gevoelige jongen ging ondergronds terwijl de “sterke” prestatiegerichte man de buitenwereld tegemoet trad, ik ging de overlevingsstand in.

De Pijn die Pas Later Komt

Het ironische aan vroegkinderlijk trauma is dat je de echte rekening vaak pas decennia later wordt gepresenteerd. Als jongens zijn we meesters in het aanpassen, het overleven en het doen wat er van ons verwacht wordt. We leren perfect de rollen te spelen die de buitenwereld van ons vraagt.

Maar rond onze dertigste of veertigste begint het systeem te kraken:

• Relaties worden moeizamer omdat we nooit geleerd hebben echt verbinding te maken
• Ons lichaam protesteert met spanningsklachten, rugpijn, slapeloosheid, enz.
• De vermoeidheid wordt chronisch en geen vakantie helpt meer om ervan af te komen
• De middelen die we gebruiken om onszelf te verdoven (werk, alcohol, porno, online afleiding) werken steeds minder goed
• Een grote leegte steekt zijn kop op “Is dit alles? Is dit waar ik het allemaal voor doe?”

Voor mij kwam het keerpunt na die paniekaanval, het was alsof mijn systeem zei: “Tot hier en niet verder.” Mijn lichaam deed wat mijn bewustzijn al die jaren had geweigerd te doen, stilstaan bij wat ik werkelijk nodig had.

Het Geheim dat Bevrijdt

Wat ik in de jaren daarna ontdekte, na veel zoeken, opleidingen, therapie en zelfreflectie is zowel simpel als revolutionair, de weg naar bevrijding loopt via de weg naar binnen.

Om de man te worden die ik wil zijn, present, authentiek, verbonden, moest ik eerst terug naar de jongen die ik was. De jongen die bepaalde delen van zichzelf had moeten afsplitsen om te overleven in zijn omgeving.

Dit is onder andere wat ik leerde en wat ik nu deel met de mannen die ik begeleid:

1. Erkenning is het begin van bevrijding

Het moment dat ik erkende dat mijn jeugd mij had getekend, niet door wat er gebeurde maar juist door wat er níet gebeurde, voelde voor mij als een enorme opluchting. Eindelijk had ik een verklaring voor die vreemde innerlijke leegte.

2. Je gevoel is je kompas niet je vijand

Als jongen leerde ik dat emoties gevaarlijk of beschamend waren en als volwassene moest ik leren dat ze juist essentiële informatie bevatten. Die woede die opvlamt tijdens een gesprek of vergadering? Het niet kunnen aannemen van een compliment? ze vertellen een verhaal dat gehoord wil worden.

3. De jongen in jou heeft wat in te halen

Een van de meest krachtige oefeningen in mijn herstelproces was het leren communiceren met mijn jongere zelf, niet als metafoor maar als concrete oefening, Ik leerde die jongen in mij die onderdelen van mezelf die waren afgesplitst, kennen, erkennen en troosten.

Een keerpunt voor mij was toen ik besefte dat ik niet alleen een vader was voor mijn kinderen maar ook voor de jongen die ik zelf was een jongen die nog steeds in mij leeft en verlangt naar de veiligheid die hij toen miste.

4. Je staat er niet alleen voor

Het grootste geschenk dat ik mezelf gaf was het doorbreken van mijn isolement. Door mijn verhaal te delen met andere mannen ontdekte ik dat ik verre van alleen was, zoveel mannen dragen dezelfde wonden, dezelfde onzichtbare pijn en dit vaak zonder het te weten.

Een Nieuwe Weg Vooruit

Vandaag is mijn leven fundamenteel anders en zeker niet perfect, ik struikel nog regelmatig, maar ik ben wel authentieker, rijker aan gevoel en meer verbonden.

De symptomen die me jarenlang kwelden zijn grotendeels verdwenen, niet door ze te bestrijden maar door te luisteren naar wat ze me probeerden te vertellen. Ze waren geen vijand maar boodschappers die me naar huis leidden.

Wat ik nu weet is dat vroegkinderlijk trauma niet iets is dat je “oplost” als een wiskundig probleem, het is een proces van heling dat tijd en compassie naar jezelf vraagt. Maar elke stap op die weg brengt meer vrijheid, meer rust, meer verbinding met jezelf en de anderen om je heen.

Herken je jezelf in dit verhaal? Worstel je ook met onverklaarbare vermoeidheid, leegte of relatieproblemen die maar niet lijken op te lossen? Ik begeleid mannen op hun pad naar heling en authenticiteit. Contact me via [email protected] voor een vrijblijvend gesprek over jouw specifieke situatie.

Bas Fennik is levenscoach voor mannen en werkt vanuit zijn praktijk in Hilversum. Na zijn eigen herstelreis en zijn leven volledig omgegooid te hebben begeleidt hij nu andere mannen op hun pad naar emotionele vrijheid en authentieke kracht.